Strona główna

Zarys

Architektura

Literatura

Specyficzne dziedziny sztuki
Manga i anime
Bonsai
Ukiyo-e

Sztuka japońska dzi¶

Bibliografia




Manga

Manga (jap. man - niepohamowane, ga - obrazy) : japonskie slowo wywodzace sie ze sposobu ozdabiania rycin i innych form sztuki uzytkowej, wspólczesnie oznacza japonski komiks.

Manga wyewoluowala z miksu ukiyo-e i wschodniego stylu rysowania, a swoja obecna forme przybrala krótko po II wojnie swiatowej. Manga jest drukowana glównie w czerni i bieli, nie liczac okladek i ewentualnie kilku pierwszych stron.

Niewielka ilosc calkowitego mangowego rynku w Japonii doczekuje sie adaptacji w formie anime, zazwyczaj po tym gdy dany tytul bedzie cieszyl sie powodzeniem. Historie czesto sa modyfikowane, by lepiej odpowiadaly wiekszosci rynku i miescily sie w regulacjach zwiazanych z animacja.

Doslownie tlumaczac, manga oznacza "niepohamowane obrazy". Slowo manga dostalo sie do powszechnego uzytku po opublikowaniu w XIX wieku Hokusai Manga, zawierajacej posortowane rysunki ze szkicowników znanego artysty ukiyo-e, Hokusaia, jednak juz gi-ga (lit. zabawne obrazki) rysowane w XII wieku przez róznych artystów zawieraja wiele mangopodobnych elementów, takich jak nacisk na historie i proste, artystyczne linie.
Gdy Stany Zjednoczone rozpoczely handel z Japonia, Japonia starala sie unowoczesnic i dogonic reszte swiata. Z tego powodu sprowadzono wschodnich artystów, by uczyli japonskich studentów o linii, formie i kolorze – rzeczach, na których nigdy nie koncentrowano sie w ukiyo-e, bo tresc byla uwazana za bardziej istotna. Manga w obecnej formie zaistniala dopiero po II wojnie swiatowej, gdy rzad odwolal nakaz propagandy i pojawilo sie wielu nowych wydawców.
W XX wieku, slowo manga zaczelo odnosic sie do komiksu. Mimo, ze angielskie komiks, jest w pewnym sensie amerykanskim odpowiednikiem mangi, manga ma znacznie wieksze znaczenie w japonskiej kulturze niz komiks w kulturze amerykanskiej. Manga jest gleboko respektowana zarówno jako forma sztuki jak i popularnej literatury. Tak jak jej amerykanski odpowiednik, manga byla i jest krytykowana za zawarta w niej przemoc i podteksty seksualne, jednak nie ma oficjalnych zakazów prawnych, które próbowalyby limitowac to, co moze byc rysowane w mandze, nie liczac niejasnych praw odnoszacych sie do wszystkich publikowanych materialów mówiacych ze ogólnie nieprzyzwoite dziela nie powinny byc sprzedawane. Ta wolnosc pozwolila artystom rysowac mangi dla kazdej grupy wiekowej i na kazdy temat.



Anime

Anime to skrót wymowy angielskiego slowa animation w jezyku japonskim, oznaczajacy film animowany.

W Japonii terminem tym okresla sie wszystkie filmy i seriale animowane, bez wzgledu na kraj ich pochodzenia. Poza Japonia slowo anime sluzy wylacznie do okreslenia japonskiej animacji. Wiele anime powstaje jedynie przy uzyciu tradycyjnych metod animacji, jednak w ostatnich latach do produkcji czesci z nich uzywa sie komputerów. Komputery wykorzystywane sa w róznym stopniu: w niektórych filmach ich praca jest praktycznie niezauwazalna, poniewaz twórcy ograniczyli ich uzycie do minimum, np. pomagajac sobie przy co trudniejszych animacjach. Inne z kolei anime, np. Appleseed z 2004 roku, bardzo duzo zawdzieczaja komputerom - animacja do Appleseed powstawala w technikach 3D i 2D oraz motion capture. Warstwa fabularna anime jest zazwyczaj typowo fikcyjna; przykladowe anime zawieraja w sobie wiekszosc z najwazniejszych typów fantastyki, jakie istnieja. Anime emitowane sa w telewizji, wydawane na nosnikach DVD i VHS, wprowadzane do kin, badz zawieraja sie w grach komputerowych. Czesto powstaja na podstawie mang. Fabula niektórych anime posluzyla za kanwe aktorskich filmów lub seriali telewizyjnych.

Historia japonskiej animacji siega poczatków XX wieku, kiedy to japonscy filmowcy eksperymentowali z technikami animacji znanymi we Francji, Niemczech, Stanach Zjednoczonych i Rosji. W od polowy lat 30. i podczas II wojny swiatowej anime sluzyly japonskiemu rzadowi do celów propagandowych. Po wojnie nastapil pewien zastój w przemysle filmowym, na ten okres przypada jednak rozwój komiksu, okreslanego w Japonii mianem manga. W latach 70. anime rozwinely sie, zerwano z ich korzeniami; zaczely powstawac, bardzo czesto na podstawie mang, specyficzne filmy animowane. Powstaly nowe, unikalne gatunki, takie jak chociazby mecha (np. General Daimos). W latach 80. anime zostalo uznane za najwazniejszy nurt w Japonii, nastapil tez prawdziwy boom na ich produkcje. Od polowy lat 90. rosnie popularnosc tego typu filmów na zachodnich rynkach. Oczywiscie na Zachodzie japonskie animacje byly znane juz wczesniej, w latach 80., jednak dopiero w latach 90. na zagranicznych rynkach pojawilo sie ogromne nimi zainteresowanie.