Cechą charakterystyczną kultury japońskiej jest niespotykany szacunek dla natury. Japończycy, w przeciwieństwie do Europejczyków, nie czują się panami przyrody, a jedynie jej częścią; związane jest to z religią shintoistyczną, stąd w Japonii zamiłowanie do przestrzeni, również w architekturze. Inna twórcza siła, głęboko zakorzenioną w tradycji kultury japońskiej, jest asymetria. Spotykana gdziekolwiek symetria jest odbiciem aspektów kultury chińskiej badź zachodniej.

Kult przyrody najłatwiej odnaleźć w architekturze swiatyn i ich otoczeniu. Największym sanktuarium shintoistycznym w Japonii jest światynia bogini słońca Amaterasu w Ise, powstała w III wieku. Forma świątyń shinto przejęta została z najbardziej cenionego obiektu archaicznej zagrody japońskiej, jakim był spichrz. Została zbudowana z drewna cyprysowego, pokryta korą, zaś calość konstrukcji usytuowana na palach, wykonano bez użycia gwoździ. Naturalny kolor materiałów idealnie łączy budynek z otaczajaącą przyrodą, stwarzając wrażenie, jakby budynek ten wyrastał z otaczającego środowiska.

Świątynia w Ise co 20 lat jest przebudowywana na nowo, przy użyciu takich samych materiałów, powtarzając wiernie całą konstrukcję i detale. Tradycja ta utrzymana jest od roku 685.

Wraz z przybyciem do Japonii buddyzmu przyjęte zostają nowe, chińskie wzory operujące osiowością i symetrią układu kompozycyjnego. Nowością było posadowienie budynku na kamiennym cokole czy dach kryty ceramiką.

Pierwsza świątynia buddyjska powstała w Japonii w roku 558 (już nie istnieje). Najcenniejszym zabytkiem z tego okresu jest zespół światynny Horyuji, wzniesiony w latach 587 - 607 (obecny układ z roku 670 - 708; pożar w 670). Kompleks ten jest uważany za najstarszy zabytek architektury drewnianej, nie tylko w Japonii ale na całym świecie. Jednakże i tu widać japońską inwencję wyrazającą się poprzez asymetryczne rozmieszczenie pagody i Złotego Pawilonu.

Lata 794 - 1185 nosza nazwe okresu Heian, który jest bardzo istotny dla rozwoju kultury japonskiej. W drugiej polowie tego okresu nastapilo wyrazne oslabienie wplywu kultury chinskiej, takze w architekturze. Mimo zachowania podstawowej idei budynku, odpowiadajacej wzorcom chinskim, calosc konstrukcji nabrala specyficznej lekkosci drewnianej konstrukcji, ustawionej w tradycyjny sposób na slupach. Takze powrót do dachów krytych kora cyprysowa nadawal calosci charakterystyczny japonski charakter.

Jednym z obiektów zachowanych z tego okresu jest pawilon swiatyni Byodoin w Uji kolo Kioto, znany tez jako Pawilon Feniksa.

W okresie Muromachi (1338 - 1573) bogaty rozwój sztuk plastycznych, towarzyszacych architekturze, a takze osiagniecie sztuki ogrodowej, doprowadzil do powstania nowego, bardzo swobodnego w swym ukladzie stylu rezydencji mieszkaniowej. Jego charakterystyczne elementy to: 'Tokonoma' - mala alkowa o podwyzszonym nieco poziomie podlogi, podkreslajacym znaczenie tego miejsca, w którym umieszczano akcent plastyczny w postaci grafiki lub ikebany. Kolejnym elementem byl 'Shoin' - niski, umocowany na stale przy oknie stól; 'Go - tenjo' - kasetonowy sufit, a takze 'Eugawa' - weranda obiegajaca dom dookola, która mozemy postrzegac w dwóch aspektach; jako element wewnetrzny i zewnetrzny, wskazujacy na stosunek Japonczyków do przestrzeni (przyklad: Zloty i Srebrny Pawilon). Dom otoczony byl ogrodem, co wyrazalo uwielbienie natury. Kompozycja ogrodowa czesto urzadzona byla w stylu "Zen" (szczególnie w okresie Muromachi). Charakterystycznymi elementami byly kamien 'In' i woda 'Jo' naturalna lub sztucznie wprowadzona do ogrodu. W przypadku braku wody zastepowal ja gruboziarnisty piasek zagrabiony w fale. Ogrody te sluzyly medytacjom i zgodnie z zasadami 'Zen' - ' im mniej ekspresyjny, tym wieksza zawartosc' , tak wiec redukowano te ogrody zarówno pod wzgledem rozmiaru jak i tego, co zawieraly.

Kolejny okres stylowy, Azuchi Momoyama (1573 - 1603), cechuje glównie budowa zamków. Mimo iz budowane byly jako bazy wojskowe stanowily takze o prestizu wladcy, dlatego przy jego wznoszeniu dbano o walory estetyczne. Ich forma modyfikowana byla z powodu wprowadzenia broni palnej (w 1543 r. do Japonii dotarli Portugalczycy, a w 1593 Hiszpanie). W odróznieniu od sredniowiecznych europejskich warowni, gdzie umacniano glównie mury budowli, japonskie fortyfikacje wykorzystywaly raczej uksztaltowanie terenu, np.: zamki lokowano na wzniesieniach, budowano tamy, które umozliwialy wypuszczenie spietrzonej wody na podchodzacego dolina nieprzyjaciela.

Japonscy wladcy mieszkali zazwyczaj w swoich dworach na nizinach, do zamków przenosili sie raczej na czas wojen, w które obfitowal wiek XV i XVI. Pózniej, po zapanowaniu trwalszego pokoju pod rzadami rodu Tokugawa, zamki pelnily swego rodzaju siedzibe wladzy lokalnej.

Kolejna epoka - Edo (1603 - 1868), jest okresem scislej izolacji Japonii. W architekturze kontynuowano dotychczasowe zasady kompozycji, aczkolwiek uwidacznia sie pewna biegunowosc form. Z jednej strony bogate formy architektoniczne, przesycone jaskrawymi kolorami dekoracje wiaza sie z wzorcami chinskimi (np. Mauzoleum w Nikko). Z drugiej strony skrajnie odmienny charakter ma np. cesarska willa Katsura w Kioto (powstala w latach 1620 - 1658) - lekkosc drewnianej konstrukcji, czytelnej w swej modularnosci (budynek sklada sie z trzech glównych czesci przykrytych wspólnym dachem), calosc usytuowana w poblizu sadzawki w pieknym ogrodzie.

W drugiej polowie XIX wieku w konczy sie, pod naciskiem Europy i Stanów Zjednoczonych, trwajaca od 1639 roku izolacja Japonii, a wkrótce potem cesarz odzyskuje po wielu wiekach wladze. Dla architektury okres ten stanowi zródlo bogatych inspiracji plynacych z calego izolowanego dotad swiata; to okres modernizacji i westernizacji. Czerpano inspiracje z zachodnich form architektonicznych, czasami wiernie je kopiowano. Nad projektami pracowali czesto europejscy architekci, jednakze brak rozeznania specyficznych warunków, wynikajacych z przeslanek sejsmologicznych sprawilo, ze wiele z tych budynków juz nie istnieje.

Pojawila sie jednak tendencja prowadzaca do wyrazenia klasycznych japonskich form przy uzyciu nowoczesnych materialów. Oprócz ekskluzywnych biurowców w Japonii ciagle mozemy odnalezc wiele miejsc, w których tradycyjna architektura jest dominujaca i pielegnowana.