Bonsai (jap. bon - plaska taca lub pojemnik, sai - roslina; chin. pensai) to drzewa oraz krzewy, hodowane w specjalnych pojemnikach, tak aby pozostawaly w zminiaturyzowanej formie. Efekt ten jest uzyskiwany dodatkowo poprzez specyficzne przycinanie oraz pielegnacje.

Sztuka hodowania bonsai pochodzi z Chin, gdzie nazywana jest pensai. Z polowy czternastego wieku pochodzi pierwszy wiersz mówiacy o sztuce bonsai, jednak najwczesniejsze rysunki bonsai pochodza ze skryptów z 1309 roku. Sztuka bonsai zanikla w Chinach, podczas gdy w Japonii osiagnela doskonalosc.

W przeszlosci sztuka ta zajmowali sie ludzie wysoko urodzeni - arystokraci, osoby duchowne, jednak od wieku siedemnastego bonsai zaczeli parac sie zwykli ludzie. Wyhodowanie doskonalej formy bonsai to rezultat wieloletniej pielegnacji, niekiedy kilku pokolen ogrodników. Do hodowli wybiera sie gatunki drzew i krzewów o zdrewnialych pedach. Najbardziej cenione sa bonsai z drzew dlugowiecznych, jak deby, sosny, cisy, swierki, jalowce. Najmniej natomiast ceni sie krótko zyjace gatunki roslin, jak np. topola.

W sztuce bonsai wyróznia sie liczne style, wedlug których ksztaltowane jest drzewko.

Drzewko bonsai nigdy nie jest "skonczone" - jest ono zywa roslina, wymagajaca stalej pielegnacji, polegajacej nie tylko na podlewaniu i nawozeniu, lecz równiez na dbaniu o skarlowacialy ksztalt rosliny poprzez uzywanie technik mechanicznych. Drzewko jest wiec przycinane, pedy uszczykiwane a galezie owijane drutem, by zachowaly nadany im ksztalt.

Bardzo czesto sztuce bonsai kompozycyjnie towarzysza dodatkowe elementy np. kamienie, których to umiejetnosc ekspozycji zyskala range osobnej dziedziny suiseki.

Tworzenie miniaturowych "krajobrazów na tacy", nazywanych saikei ("zyjacy krajobraz"), jest specyficzna forma bonsai, wykorzystujaca skaly, trawy, mchy, piaski oraz zywe drzewa. Obok zywych roslin mozna wykorzystac równiez sztuczne (bonkei). Przy starannym doborze roslin i zachowaniu proporcji mozna uzyskac precyzyjne odtworzenie krajobrazu w miniaturze.