Podział
liniowy
Analiza japońskich kompozycji kwiatowych pokazuje, że podstawą każdej z nich jest określone liniowe ukierunkowanie łodyg i gałęzi. O ile europejskie dekoracje kwiatowe są tylko kombinacjami barwnych mas, o tyle w Japonii stanowią one syntetyczne schematy linearne, w których każda łodyga, kwiat i liść uzyskują wyrazisty, indywidualny kontur.
Powierzchnia wody, w której umieszczone są kwiaty, jest w sensie technicznym uważana za glebę, z której wyrastają kwietne łodygi; projektant musi tutaj dążyć do wywołania wrażenia stabilności i siły. Jeśli nawet górne linie kompozycji są wyborne, ich wątłość u podstawy odbiera jej życie i wigor, pamiętać bowiem trzeba, że projekt ma być ekspresją nie samych kwiatów, lecz ich roślinnej dynamiki i żywotności. Łodygi nie muszą wyrastać z podstawy całkiem pionowo, jeśli wszakże wybiegają po liniach wygiętych, ich krzywizny powinny być wyraziste, wygięć słabych i kątów należy unikać. Ponieważ kompozycja składa się z kilku głównych linii, ma ona kilka linii „wyrostu”, czyli początkowych. Niekiedy wszystkie te „linie wyrostu” biegną razem, złączone, od powierzchni wody na określoną wysokość, gdzie po krzywiznach rozbiegają się na różne strony. Kiedy indziej każda łodyga wyrasta z podstawy osobno, oddzielona od innych.
Projektując rozkład głównych linii kompozycyjnych od punktu ich oddzielenia się, artysta starannie unika układu obustronnego, symetrycznego, dążąc natomiast d równowagi subtelniejszej, rodzącej zarazem przyjemną różnorodność form. Równowaga i harmonia bez powtórzeń – oto zasada naczelna w tej, a także w innych dziedzinach sztuki japońskiej. Główną uwagę zwraca się tutaj na linie każdej łodygi, bądź też – jeśli w grę wchodzi kombinacja wielu giętkich łodyg – na linie centralne każdej grupy.
Jako
prawzorzec wszystkich układów możemy wziąć układ potrójny. Trzy linie tego
rodzaju kompozycji można określić jako naczelną, wtórną i poboczną:
- Naczelna jest linią centralną i najdłuższą., poprowadzoną tak, by tworzyła podwójne
wygięcie, przy czym końce powinny być pionowe i leżeć w jednej linii, całość ma
przypominać łuk bojowy.
- Wtórna – połowa długości naczelnej;
- Poboczna – jedna czwarta długości Naczelnej.
Przy czym te dwie ostatnie linie powinny lekko odchylać się od głównej.
W celu otrzymania układu pięcioliniowego wprowadza się dwie linie dodatkowe między trzy wymienione. Linia umieszczona między naczelną i wtórną zwana jest podporą, a druga, usytuowana między naczelną i poboczną, nazywana jest podnaczelną. Podpora ma długość podobną do wtórnej, podnaczelna zaś do naczelnej
W układach siedmioliniowych dodaje się jeszcze linie pienną i boczną.
Elementy tych układów linearnych noszą
ciekawe nazwy:
- styl trójliniowy klasyfikowany jako: niebo, ziemia, człowiek
- pięcioliniowy: ziemia, ogień, metal, drewno, woda
W szkole Enshiu poszczególne linie noszą następujące określenia: serce, pomoc, gość, zręczność, ostatnie dotknięcie (pędzla).
Ilustracja pokazuje kilka przykładowych układów:
